Jak poprawić koncentrację dziecka? – wywiad z psychologiem Magdą Smolik

Dziecko nie potrafi się skupić. Jak można mu pomóc? 

W pierwszej kolejności warto poszukać przyczyn trudności ze skupieniem – a tych może być naprawdę wiele –  i do tego dostosować sposób wsparcia. Być może dziecko jest zmęczone/niewyspane. Wtedy należy zadbać o odpowiednio wcześniejsze zasypianie poprzez wprowadzenie wieczornej rutyny wyciszenia – ograniczenie ekranów, przyciemnienie oświetlenia i spokojne czytanie książek przed snem zamiast energicznych zabaw. 

Jeżeli dziecko często bywa przemęczone, należy przyjrzeć się jego planowi dnia, zajęciom dodatkowym, ilości czasu przeznaczonego na odpoczynek i regenerację. Problemy ze skupieniem mogą wynikać również z przebodźcowania – czyli nadmiaru bodźców, które oddziałują na układ nerwowy dziecka. Przykładem takiej formy stymulacji może być hałas, rozmowy, odgłosy telewizora lub zabawy innych dzieci w tle, zbyt dużo rzeczy na biurku (lub w innym miejscu, w którym wymagane jest skupienie), wszelkie inne rozpraszacze wzrokowe lub słuchowe oraz zbyt długi czas spędzany w ciągu dnia przed ekranami (telewizor, komputer, telefon itd.). Dziecko, które jest nadmiernie podekscytowane dniem lub sytuacją, jaka miała miejsce tego samego dnia (o charakterze pozytywnym lub negatywnym) również może mieć większe trudności z koncentracją uwagi na zadaniu. Szukamy wtedy sposobów, które pozwolą naszym pociechom się wyciszyć – rozmowa, krótka gimnastyka, wyjście na podwórko (zabawy ze zwierzakami), umoszczenie się w worku sako, przytulenie itd. Na każde dziecko co innego będzie działać.

Trudności ze skupieniem mogą wystąpić również, gdy dziecko zaznało za mało ruchu w ciągu dnia – jeżeli od rana siedzi w klasie przy stoliku, nie wychodzi na dwór i jedynie podczas przerwy może rozprostować nogi – wtedy również nietrudno o problemy ze skupieniem, gdyż nasza pociecha nie zaspokoiła jednej z podstawowych potrzeb – potrzeby ruchu. Ćwiczenia na koncentrację dla dzieci to po prostu sport. Wszelkiego rodzaju zabawy ruchowe pozytywnie wpływają na poprawę koncentracji u dzieci.

Równie ważne są inne potrzeby fizjologiczne, jak choćby głód lub pragnienie, o nie również należy zadbać. 

Jeżeli problemy ze skupieniem występują w znacznym nasileniu i nie jesteśmy w stanie ich wyeliminować, stosując powyższe podpowiedzi, warto skonsultować się z pediatrą i/lub psychologiem, którzy po zebraniu wywiadu i poznaniu problemu, doradzą, jak pracować nad poprawą koncentracji u dziecka.

Jak zorganizować dziecku miejsce do nauki?

Przede wszystkim należy zadbać o to, by pomieszczenie było przewietrzone i dobrze oświetlone. Ustawienie lampki dostosowujemy do tego, czy dziecko jest prawo- czy leworęczne. Na biurku powinno znajdować się jak najmniej rzeczy, które potencjalnie mogłyby rozpraszać dziecko. Oczywiście biurko i krzesło powinny być dostosowane do wieku i wzrostu pociechy, tak by praca na nich była wygodna i bezpieczna z fizjoterapeutycznego punktu widzenia. Telewizor wyłączony, telefon odłożony. Niektóre dzieci wolą się uczyć, gdy w tle włączona jest muzyka, inne lepiej przyswajają wiedzę w ciszy. Tak stworzone warunki to dobry trening koncentracji dla dzieci.

Warto pamiętać też o tym, że dzieci mogą w różny sposób szybciej przyswajać wiedzę, gdyż reprezentują inne style nauki – mogą należeć do grona słuchowców, wzrokowców lub kinestetyków, co przekłada się na inne sposoby nabywania wiedzy. Słuchowiec najlepiej uczy się poprzez słuchanie, wzrokowiec lepiej zapamiętuje informacje z tekstu i podczas tworzenia notatek, a kinestetyk najszybciej przyswaja wiedzę, która dociera do niego w parze z innymi bodźcami (dotykowymi, smakowymi lub węchowymi). Łatwiej zapamiętuje informacje, chodząc lub wykonując jakieś ruchy (np. machając nogą). Inne warunki do nauki będą więc potrzebne dzieciom prezentującym każdy z tych typów.

Jak wesprzeć dziecko w nauce lub odrabianiu lekcji?

Przede wszystkim poprzez zapewnienie powyżej wymienionych warunków do nauki. Drugim istotnym elementem jest zadbanie o kondycję psychofizyczną dziecka. Ważne, by nasza pociecha zabierała się za naukę lub odrabianie lekcji, gdy jest wypoczęta bądź przynajmniej zregenerowana po dniu w szkole. Wieczór to nie jest najlepszy czas na naukę, gdyż zmęczony mózg dużo gorzej przyswaja nowe informacje. Warto wspólnie z dzieckiem wypracować plan aktywności na każdy dzień tak, by znalazł się w nim czas na odpoczynek i naukę.

Należy również kształtować samodzielność u dzieci, nie wyręczając ich z konieczności pamiętania o zadanych lekcjach i nie wykonując pracy domowej za nie. Naturalnie, na początkowym etapie nauki w szkole, to rodzice powinni wspierać swoje pociechy w wykonywaniu prac domowych, służąc radą i podpowiedziami tak, by dziecko samo znalazło odpowiedź na pytanie. Warto okazywać zrozumienie, również, gdy syn lub córka mają gorszy dzień i mniej chętnie angażują się w lekcje. W takiej sytuacji można poszukać z dzieckiem pozytywów z wykonania pracy domowej – np. nabycie wiedzy w konkretnej dziedzinie lub otrzymanie plusa za odrobienie lekcji.

Czy dieta ma wpływ na koncentrację ?

Zdecydowanie to, co jemy, może przekładać na koncentrację, zarówno w pozytywnym aspekcie, czyli wzmacniając zdolność skupiania uwagi, jak i negatywnym – źle zbilansowana dieta osłabia funkcje poznawcze. Ważna jest różnorodność i jakość spożywanych posiłków. Świeże, nieprzetworzone warzywa i owoce, rośliny strączkowe, nasiona, jajka oraz wieloziarniste produkty zbożowe są źródłem wielu witamin, białka, lecytyny, wielonienasyconych tłuszczy i składników mineralnych, które korzystnie wpływają na pracę mózgu, stanowiąc jego „paliwo”.

Równie ważna jest regularność i unikanie długich przerw w jedzeniu, gdyż dziecko musi mieć energię, by sprostać wszystkim wymaganiom, jakie stawia przed nim szkoła. Dlatego warto zadbać o to, by w śniadaniówce naszej pociechy jak najrzadziej pojawiały się sklepowe słodycze, które nic wartościowego nie wnoszą. Zastąpić je można pożywnymi przekąskami i zdrowszymi słodkościami. Świetnie sprawdzą się w tej roli batony zbożowe z nasionami lub bakaliami (ale bez cukru), wszelkie zbożowe ciastka, suszone i świeże owoce lub gorzka czekolada. Takie jedzenie zapewni dziecku energię, która będzie się uwalniała przed dłuższy czas i ułatwi koncentrowanie uwagi podczas lekcji.

Równie istotne jest odpowiednie nawodnienie organizmu – najlepiej pić wodę i stronić od słodzonych napojów wszelkiej maści. Jak poprawić koncentrację u dziecka? Zdrowo jeść! 🙂

Jak rozpoznać zaburzenia koncentracji  u dziecka? (ADHD, ADD)

ADHD (Attention Deficit Hyperactivity Disorder) to zespół nadpobudliwości psychoruchowej z deficytem uwagi, a ADD (Attention Deficit Disorder) są zaburzeniami koncentracji, które mogą występować u osób w każdym wieku.

Jeśli obserwujemy u swoich dzieci stałe problemy ze skupianiem uwagi, dekoncentrowanie się wszelkimi bodźcami z otoczenia, trudności z wykonywaniem poleceń i kończeniem rozpoczętych aktywności, które utrudniają jego funkcjonowanie w szkole i domu, dobrze byłoby zasięgnąć opinii specjalisty. Warto również być wyczulonym na nadmierną aktywność dziecka – to naturalne, że kilkuletnie dzieci są żywiołowe i energiczne. Jeżeli jednak nasza pociecha nieustannie przebywa w ruchu, ma problem z usiedzeniem w miejscu przez chwilę, trudno jej się skoncentrować na prostych zadaniach i ma problemy z kontrolą pobudzenia emocjonalnego (silnie reaguje emocjonalnie, np. agresją, wybuchami złości), warto zwrócić się do specjalisty. Brak koncentracji u dziecka może nie wynikać z jego lenistwa, czy złośliwości – warto zasięgnąć porady specjalisty, by odpowiednio podejść do takiego dziecka.

Jeżeli podejrzewamy jakiekolwiek zaburzenia u naszego dziecka, należy skonsultować je w pierwszej kolejności z pediatrą i/lub psychologiem. Można również zadzwonić do najbliższej Poradni Psychologiczno- Pedagogicznej i umówić się na wizytę, a pracujący tam specjaliści pokierują rodzica i podpowiedzą, jakie są dalsze etapy diagnostyki oraz wsparcia dziecka z danymi trudnościami.